Mae Capel Sant Padrig mewn twmpath tywodlyd, glaswelltog rhwng Llwybr Arfordir Sir Benfro a thraeth sy’n union i’r gogledd o faes parcio ym Morth Mawr, Tyddewi. Yn rhyfeddol o ychydig a wyddir am y capel cyn y cloddio diweddar.
Ym mis Ionawr 2014 cafodd y safle ei ddifrodi pan darodd cyfres o stormydd arfordir gorllewinol Prydain. Cloddiodd Ymddiriedolaeth Archeolegol Dyfed a Phrifysgol Sheffield, gyda chefnogaeth ariannol gan Cadw a sefydliadau eraill, y rhan o’r safle a ddifrodwyd waethaf dros gyfanswm o wyth wythnos yn 2014, 2015 a 2016. Dengys y cloddiadau bod mynwent wedi bod yno ers diwedd yr wythfed ganrif OC a’i bod wedi dal i gael ei defnyddio tan yr unfed ganrif ar ddeg o leiaf. Codwyd capel o gerrig ar y safle yn y ddeuddegfed neu’r drydedd ganrif ar ddeg – a oedd yn adfail erbyn yr unfed ganrif ar bymtheg.
Mae tri thymor arall o gloddio yn digwydd fel rhan o’r prosiect Cysylltiadau Hynafol. Digwyddodd y cyntaf o’r rhain dros dair wythnos yn 2019, gyda dau dymor tair wythnos arall wedi’u cynllunio ar gyfer 2021. Yn ystod cyfnod cloddio 2019 cofnodwyd waliau sylfaen pen gorllewinol y capel cerrig, fe’u datgymalwyd yn ofalus ac fe storiwyd y cerrig yn ddiogel – bydd y sylfeini’n cael eu hail-adeiladu ar ôl cwblhau’r cloddio yn 2021. Bydd datgymalu’r sylfeini yn caniatáu cloddio’r beddau a’r dyddodion archeolegol o dan y capel yn ystod 2021. Y tu allan i’r capel, datgelodd cloddiad 2019 sawl claddedigaeth, a nifer ohonynt mewn beddau wedi’u leinio â cherrig, o’r enw beddau cist hir, gan gynnwys rhai â chroesau wedi’u crafu’n ysgafn ar y slabiau gorchudd yn nodi credoau Cristnogol y bobl a gladdwyd ar y safle.
Mae aelodau o’r gymuned leol yn ogystal â gwirfoddolwyr o ymhellach i ffwrdd yn cymryd rhan yn y cloddio o dan oruchwyliaeth archeolegwyr proffesiynol. Y tu hwnt i ymgysylltu’n uniongyrchol â’r cyfranogwyr ar y cloddio, mae allgymorth cymunedol yn elfen bwysig o’r prosiect ac mae un aelod o staff wedi ymrwymo i gynnal teithiau tywys o gwmpas y gwaith cloddio i ymwelwyr. Rhagwelir y bydd 6000 o ymwelwyr yn cael eu tywys o amgylch y safle yn ystod pob tymor cloddio o dair wythnos.
I ddysgu mwy am ein cloddiadau ewch i:
www.youtube.com
Mae Ymddiriedolaeth Archeoleg Dyfed yn croesawu gwirfoddolwyr ar gyfer cloddiadau Capel St Padrig yn 2021. Yn sgil y niferoedd uchel sy’n awyddus i wirfoddoli ar safleoedd cloddio, bydd manylion ar sut i ddysgu mwy am y cyfle hwn yn cael eu hysbysebu pan fydd y dyddiadau wedi’u cadarnhau ar gyfer y cloddio.
Dyddiad: Gorffennaf 2019 – Mawrth 2022
Ariannwyd gan: Ariannwyd gan Gronfa Datblygu Rhanbarthol Ewrop trwy gronfa cydweithredol Iwerddon a Cadw
Mewn Partneriaeth gyda:
Ymddiriedolaeth Archeolegol Dyfed, Prifysgol Sheffield, Awdurdod Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro
Allbynnau’r Prosiect:
Adroddiadau prosiect interim a therfynol. (Cliciwch i lawrlwytho)
‘Dyddiaduron cloddio’ o bob un o’r cyfnodau cloddio blynyddol
Darperir teithiau tywys yn ystod pob cyfnod cloddio
Sgyrsiau â grwpiau a chymdeithasau lleol a chenedlaethol
Eitemau byr ar newyddion a rhaglenni teledu
Dysgwch fwy ar:www.dyfedarchaeology.org.uk
Cyngor Sir Penfro, Neuadd y Sir, Hwlffordd, Sir Benfro SA61 1TP
E: ancientconnections@pembrokeshire.gov.uk
T: +44 (0)7798925695
Wexford County Council: County Hall, Carricklawn, Wexford, Y35 WY93
E: ancient.connections@wexfordcoco.ie
T: +353 (0) 87 338 6005
© 2021 All Rights Reserved
Mae Cyngor Sir Penfro, ynghyd â phartneriaid Cyngor Sir Wexford, Awdurdod Parc Cenedlaethol Arfordir Penfro a Visit Wexford yn cydweithio ar Gysylltiadau Hynafol, prosiect celfyddydau, treftadaeth a thwristiaeth gynaliadwy trawsffiniol cyffrous a ariennir gan Gronfa Datblygu Rhanbarthol Ewrop drwy raglen gydweithredu Iwerddon Cymru.
